« اگر ما در این بخشى که متن زندگى است، پیشرفت نکنیم، همهی پیشرفتهائى که در بخش اول [بخش ابزاری تمدن] کردیم، نمیتواند ما را رستگار کند؛ نمیتواند به ما امنیت و آرامش روانى ببخشد؛ همچنانکه مى بینید در دنیاى غرب نتوانسته. در آنجا افسردگى هست، ناامیدى هست، از درون به هم ریختن هست، عدم امنیت انسانها در اجتماع و در خانواده هست، بى هدفى و پوچى هست؛ با اینکه ثروت هست، بمب اتم هست، پیشرفتهاى گوناگون علمى هست، قدرت نظامى هم هست. اصل قضیه این است که ما بتوانیم متن زندگى را، این بخش اصلى تمدن را اصلاح کنیم. البته در انقلاب، در این بخش، پیشرفت ما چشمگیر نیست؛ در این زمینه، ما مثل بخش اول حرکت نکردیم، پیشرفت نکردیم. »
رهبر معظم انقلاب اسلامی در سخنرانی مهمی که در مهرماه سال گذشته در جمع جوانان استان خراسان شمالی ایراد شد و بعدها به «خطبه سبک زندگی» معروف گشت، موضوع نسبت میان ابعاد فرهنگی و اصلی تمدن نوین اسلامی که هویت و آتیه انقلاب اسلامیست و ابعاد ابزاری تمدن مانند اقتصاد، علم و فناوری و سیاست را مطرح کرده و آنرا فتح بابی جدید برای پیشرفت فرهنگی و حرکت به سوی تمدن اسلامی معرفی کردند. ایشان ضمن انتقاد از پیشرفت اندک ما در مسیر آرمانهای فرهنگی انقلاب اسلامی، رستگاری نهایی ما را در گرو پرداختن به بعد حقیقی و اصلی تمدن دانستند.
یکی از وجوه مهم و شاید جدیترین بخش این مسأله، نسبت میان متن و ابزار تمدنی (در لسان رهبری) یا فرهنگ و تکنولوژی است. آیا فرهنگ اسلامی و ایرانی ما ملاحظات خاصی را در جهت اهداف متعالی خود درباره توسعه صنعتی و تکنولوژیک تدارک نمیبیند؟ آیا نسبتی میان تکنولوژی و فرهنگ و سبک زندگی غربی که موطن تکنولوژی جدید است وجود دارد؟ اصولاً منظر فرهنگی و عمیق انقلاب اسلامی چه سیاستی را برای آینده توسعه تکنولوژیک ما تجویز خواهد کرد؟
توجه به این مسأله از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی در شرایطی انجام شد که از یکسو ایران همچون دیگر کشورهای درحال توسعه اسلامی در مسیر حرکت پرشتابی به سوی صنعتی شدن و اخذ علم و تکنولوژی جدید قرار گرفته است و از سوی دیگر فضای عمومی فکری و فرهنگی کشور نسبت به تبعات توسعه بدون در نظر گرفتن ملاحظات فرهنگی کم اعتنا و ناتوجیه است.
با توجه به تأکید مقام معظم رهبری بر اینکه این بحث تازه در آغاز خویش است و باید در دانشگاه ها پی گرفته شود، و با توجه به درخواستهای مکرر ایشان در نشستهای اندیشه راهبردی مبنی بر اینکه افق تمدن اسلامی در حوزه های گوناگون تحت عنوان الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت باید گشوده شده و گفتمانی فراگیر شود، فرهنگ و تکنولوژی موضوعی محوری برای توجه دادن افکار عمومی نخبگانی به مسأله الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت خواهد بود.