به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، دومین روز از نخستین همایش فرهنگ و تکنولوژی صبح امروز 22 اردیبهشت ماه با پیگیری بخش‌های چهارم و پنجم در سالن جابر بن حیان دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد. در بخش چهارم به عنوان مبانی فرهنگی تکنولوژی، رضا سلیمان حشمت عضو هیئت علمی گروه فلسفه دانشگاه علام طباطبایی، محمدرضا اسدی عضو هیئت علمی گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی، حجت الاسلام پیروزمند قائم مقام فرهنگستان علوم اسلامی قم سخنرانی کردند.همچنین سخنرانی ضبط‌شده علی پایا استاد دانشگاه وست مینستر انگلستان برای حاضران پخش شد.

رضا سلیمان حشمت استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی که با موضوع «تکنولوژی، آری و نه» سخنرانی می‌کرد با بیان اینکه هم می توان به تکنولوژی آری گفت و مقتضیات آن را پذیرفت و هم نه، گفت: می‌توان در برابر تکنولوژی ایستاد و به آن نه گفت و زیر بار سلطه تمامیت‌خواه و بی‌چون و چرای آن نرفت.

وی افزود: نه گفتن به تکنولوژی از باب تذکر صورت می‌گیرد نه از باب نفی آن و نباید اینگونه تلقی شود که ما مخالفتی با علم و تکنولوژی داریم. تکنولوژی بی تردید ضرورت دارد و در زمانه ما امری لازم است و از نظر دینی و قرآنی هم منعی برای استفاده از آن مطرح نشده است.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی خاطرنشان کرد: فرهنگ به معنای اصیل چیزی است که نسبت به تکنولوژی رابطه اقتضایی ندارد یعنی تکنولوژی اقتضائات فرهنگ اصیل را رقم نمی‌زند، بلکه خودش اصل و اساس است. اما گاهی در ادبیات عامه گفته می‌شود که باید فرهنگ استفاده از ابزار تکنولوژی را داشته باشد. این گفته به این معناست که گویی فرهنگ در دل تکنولوژی وجود دارد. این معنا از فرهنگ اصیل نیست.

وی با بیان اینکه علوم جدید علوم تکنولوژیک هستند افزود: این علوم در نهایت به قدرت تکنیکی ختم می‌شود و انسان را قادر به بهره برداری از طبیعت می‌سازند و وضع زندگی را بهبود می‌بخشند. این مسئله در قدیم هم بوده، یعنی تصرف در عالم حاصل اندیشه جدید کوگیتو دکارتی نیست. در قدیم هم تصرف در عالم به انحای دیگری موجود بوده و سابقه دارد.

سلیمان حشمت گفت: اما چیزی که در عالم جدید مهم است آن است که در اندیشه انسان مدرن شأن شناخت برای انسان و شأن شناخته شدن برای اشیا موضوعیت و اصالت یافته است. در این معنا حقیقت انسان فقط شناخت است و حقیقت اشیا هم فقط شناخته شدن. یعنی انسان به سوژه و اشیاء به ابژه صرف تبدیل شده‌اند.

وی درباره ارتباط ایدئولوژی و تکنولوژی اظهار کرد: ایدئولوژی نسبت وسیعی با معنای تکنولوژی یعنی بهره برداری و تصرف دارد. یعنی تکنولوژی ساحتی دارد که راهنمای عمل سیاسی ما قرار می‌گیرد و بهره برداری را میسر می‌سازد. این همان گشتل هایدگر است که در‌آن جهان به منبع ذخیره برای انسان تبدیل می‌شود و در نهایت خود انسان هم به یک منبع ذخیره بدل می‌گردد.

به گفته سلیمان حشمت ظهور تکنولوژی با این مناسبات، فرهنگ را در خطر جدی قرار می‌دهد. زیرا عقلانیت ابزاری به جای عقلانیت مفاهمه‌ای می‌نشیند.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه انکشاف اشیاء به چند طریق صورت می‌گیرد گفت: انکشاف هنری، انکشاف زندگی هرروزه، انکشاف دینی، انکشاف فلسفی، انکشاف علمی و ... انواع انکشاف هستند اما گاهی ما یک درخت که می‌تواند با همه این انواع انکشافات درنظر گرفته شود، صرفا از این جهت بررسی می‌کنیم که از آن میله‌ای بدست آید و هوای محیط ما را پاک کند و از چوبش برای ساخت ابزار استفاده شود. این جنبه اخیر وجه تکنیکی و تکنولوژیک انکشاف است که در آن صرفا بهره برداری ابزاری مدنظر است. در این نگاه به جریان جنون آمیز تولید برای مصرف و مصرف برای تولید می‌رسیم این همان چیزی است که ما با ان مخالفیم.

وی در پایان گفت: هایدگر در باب تکنولوژی «گشودگی به سوی راز و وارستگی نسبت به اشیاء» را پیشنهاد می‌دهد. یعنی اینکه از انکشاف تکنیکی فارغ شویم و به راز نهفته در عالم که همان وجود و حق است توجه نشان دهیم و از سوی دیگر با وارستگی از رویکرد بهره بردارانه صرف نسبت به طبیعت عدول کنیم.